7 cách chiết xuất tinh dầu thiên nhiên hiệu quả tại nhà

Từ sự độc đáo của phương pháp chiết xuất đến sự cẩn thận trong cách bảo quản và sử dụng, tất cả tạo nên hương thơm tự nhiên và tinh dầu chăm sóc sức khỏe mà con người đã tận dụng từ thời xa xưa. Sau đây là những cách chiết xuất tinh dầu hiệu quả, đảm bảo chất lượng mà Điện máy Trường Việt muốn đem đến cho bạn tham khảo:

Chiết xuất tinh dầu là gì?

Chiết xuất tinh dầu là quá trình tách một phần của các chất hữu cơ từ nguyên liệu thô, thường sử dụng dung môi như ethanol hoặc nước. Phương pháp này giúp lấy được các hợp chất hữu cơ có trong nguyên liệu, tạo ra tinh dầu có hương thơm và tính chất đặc biệt. Dưới đây là một số tinh dầu phổ biến:

• Tinh dầu lavender: Có tác dụng thư giãn, giảm căng thẳng và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Tinh dầu sả: Có công dụng chữa bệnh, giảm căng thẳng và stress. Được sử dụng để xua đuổi côn trùng.
• Tinh dầu cam ngọt: Khử mùi và kháng khuẩn, làm sạch không gian sống.
• Tinh dầu tràm: Có tính năng làm ấm cơ thể và giúp giảm đau nhức cơ.
• Kháng viêm và kháng khuẩn, thường được sử dụng trong y học dân gian.
• Tinh dầu hoa hồng: Làm đẹp da và giữ ẩm cho làn da. Sử dụng làm hương liệu trong nước hoa và các sản phẩm mỹ phẩm khác.

Chia sẻ những cách chiết xuất tinh dầu hiệu quả phổ biến nhất

Tùy thuộc vào nguyên liệu và phương pháp chiết xuất, chúng ta có thể thu được những tinh dầu với các tính chất đặc biệt phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau.

Ép lạnh (cold press)

Phương pháp chiết xuất tinh dầu phổ biến nhất là phương pháp Ép Lạnh, đặc biệt được ưa chuộng ở những nước như Tây Ban Nha, Ý, Hoa Kỳ, và Brazil. Đây là một phương pháp chiết xuất sử dụng vỏ quả để tránh lãng phí.

Tinh dầu ép lạnh thường mang đến một loạt các màu sắc khác nhau, tùy thuộc vào loại vỏ quả được sử dụng. Ví dụ, tinh dầu vỏ cam có màu cam, tinh dầu chanh có màu xanh, và tinh dầu cam hương bergamot có màu xanh đậm. Điều này là do quá trình chiết xuất không loại bỏ hoàn toàn các thành phần khác trong vỏ quả.

Ưu điểm:

• Tinh dầu có mùi thơm tự nhiên, giống với mùi vỏ quả tươi.
• Giữ lại nhiều thành phần dinh dưỡng từ vỏ quả.

Nhược điểm:

• Chỉ áp dụng được với một số loại nguyên liệu từ vỏ quả có múi.
• Hạn sử dụng ngắn hơn so với các phương pháp khác do nhanh bị oxy hóa.
• Tinh dầu có thể chứa cấu tử bergapten và furanocoumarin gây bắt nắng, nên cần sử dụng cẩn thận khi tiếp xúc trực tiếp với da.
• Chi phí máy móc và vận hành lớn.

Chưng cất lôi cuốn hơi nước (steam distillation)

Phương pháp này đã xuất hiện từ hàng nghìn năm trước công nguyên. Được sử dụng trong y học truyền thống Ấn Độ và các phương pháp chữa bệnh cổ xưa của Ai Cập, phương pháp này vẫn được coi là một trong những cách hiệu quả nhất để chiết xuất tinh dầu.

Phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước thích hợp cho việc chiết xuất tinh dầu từ nhiều loại nguyên liệu phổ biến như sả chanh, tràm gió, mùi già, và nhiều loại cây thảo mộc khác.

Ưu điểm:

• Phương pháp đơn giản, có thể thực hiện tại nhà mà không cần máy móc đắt tiền.
• Chi phí thiết bị hợp lý, không yêu cầu đầu tư lớn.
• Tinh dầu thu được có chất lượng tinh khiết.
• Áp dụng được với hầu hết các loại nguyên liệu.

Nhược điểm:

• Đòi hỏi kỹ thuật cao, với sự điều chỉnh nhiệt độ, áp suất, và độ sôi là quan trọng.
• Chất lượng tinh dầu phụ thuộc nhiều vào thiết bị chưng cất và kinh nghiệm người thực hiện.

Phương pháp trích ly CO2 siêu tới hạn

Phương pháp trích ly CO2 siêu tới hạn là một trong những phương pháp chiết xuất hiện đại và công nghệ cao. Quy trình này tương tự như chưng cất lôi cuốn hơi nước, nhưng thay vì sử dụng nước, người ta sử dụng khí CO2 tinh khiết. Các cấu tử tinh dầu sẽ tách ra và kết hợp với khí CO2, sau đó, các biện pháp chuyên dụng được áp dụng để tách khí CO2 ra khỏi tinh dầu.

Đối tượng áp dụng:

Thường được áp dụng để chiết suất tinh dầu từ những loại hoa mà tinh dầu của chúng quá nhẹ để thu được bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước, như tinh dầu từ hoa nhài, hoa hồng.

Ưu điểm:

Phương pháp hiện đại và công nghệ cao, cho phép chiết xuất tinh dầu từ những loại nguyên liệu khó chưng cất bằng các phương pháp truyền thống.

Nhược điểm:

• Chi phí đầu tư ban đầu khá cao do sử dụng thiết bị chuyên dụng và công nghệ cao.
• Tinh dầu thu được có thể lẫn một số phân tử CO2 dù tỉ lệ này thấp, tùy thuộc vào độ hiện đại của thiết bị sử dụng.

Phương pháp chưng cất hơi nước (Water Distillation)

Phương pháp Water Distillation đôi chút khác biệt so với phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước. Ở đây, thực vật được ngâm cùng với nước và gia nhiệt, nhằm tách tinh dầu ra khỏi thực vật và kết hợp với làn hơi nước đi qua bộ ngưng tụ.

Sự khuếch tán diễn ra khi các tế bào chứa tinh dầu trương phồng do nguyên liệu tiếp xúc với hơi nước bão hòa trong một khoảng thời gian nhất định. Tuy nhiên, nếu mô thực vật chứa sáp, nhựa, hoặc acid béo, quá trình này có thể diễn ra trong khoảng thời gian dài hơn do những hợp chất này ảnh hưởng đến áp suất hơi chung của hệ thống, làm cho sự khuếch tán trở nên khó khăn hơn.

Phương pháp chưng cất hơi nước thường được ưa chuộng để chiết xuất tinh dầu từ hoa hồng hoặc hoa cam. Nước tinh khiết không chỉ giúp bảo vệ tinh dầu khỏi tác động quá mức của nhiệt độ, mà còn tạo ra một sản phẩm phụ có thể có mùi thơm.

Phương pháp chiết xuất tinh dầu bằng dung môi (Solvent Extraction)

Phương pháp sử dụng các dung môi thứ cấp như ethanol, benzen, dimethyl hoặc hexane để cô lập tinh dầu từ nguyên liệu thực vật. Đây là một phương pháp thích hợp cho các nguyên liệu thực vật tạo ra lượng tinh dầu thấp, chủ yếu là nhựa hoặc các chất thơm quý không thể chịu áp suất và nhiệt độ trong quá trình chưng cất tinh dầu bằng lôi cuốn hơi nước.

Phương pháp này tạo ra tinh dầu có hương thơm nhẹ và tinh tế hơn so với nhiều phương pháp khác.

Nguy cơ tồn tại một lượng nhỏ dung môi không bay hơi hoàn toàn có thể làm tăng nguy cơ kích ứng khi sử dụng. Các chất lỏng được ngưng tụ và tách lớp, tạo ra dầu thực vật và nước tinh khiết, có thể có mùi thơm và được sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau.

Xem thêm: Hướng dẫn 5 cách làm tinh dầu sả đơn giản ngay tại nhà

Phương pháp chiết ngâm dầm (Maceration)

Trong phương pháp này, dầu nền được sử dụng như một dung môi để chiết xuất các đặc tính trị liệu từ nguyên liệu thực vật. So với phương pháp chưng cất, phương pháp chiết ngâm dầm mang lại lợi ích là giữ nguyên nhiều tinh chất từ thực vật hơn, vì nó thu được các phân tử thực vật nặng hơn, lớn hơn so với quá trình chưng cất.

Để đảm bảo chất lượng tốt nhất cho dầu ngâm dầm, quá trình làm khô hoàn toàn nguyên liệu thực vật trước khi ngâm với dầu nền là quan trọng. Bất kỳ độ ẩm nào còn lại trong dầu ngâm có thể làm cho dầu trở nên ôi và tạo điều kiện cho sự phát triển của sinh vật gây hại.

Để giảm thiểu vấn đề này, việc thêm vào khoảng 5% dầu Vitamin E hoặc dầu Wheatgerm (chứa nhiều Vitamin E) có thể ngăn chặn hiện tượng ôi thiu. 

Xem thêm: 30 Loại Máy Cưa Xương Giá Rẻ Trường Việt Được Yêu Thích

Phương pháp tách hương liệu của hoa (Enfleurage)

Phương pháp Enfleurage là một trong những kỹ thuật chiết xuất tinh dầu có lịch sử lâu dài nhất trên thế giới. Xuất phát từ vùng Grasse ở miền Nam nước Pháp, phương pháp này được phát triển đặc biệt cho việc chiết xuất hương thơm từ hoa, giúp giữ cho hương thơm của chúng được bảo toàn sau khi thu hoạch.

Trong phương pháp Enfleurage, dung môi được sử dụng là chất béo có nguồn gốc từ thực vật hoặc động vật. Quá trình chiết tách chất béo có thể được thực hiện ở nhiệt độ cao hoặc thấp. 

Trong cả hai trường hợp, chất béo bão hòa với hương thơm thu được và được gọi là “pomade enfleurage.” Đây là một dạng chất béo màu hổ phách có mùi hương từ hoa.

Mặc dù phương pháp này tốn kém và công đoạn, nhưng nó tạo ra các sản phẩm tinh dầu với hương thơm tinh tế mà nhiều người yêu thích.

Xem thêm: 4 Mẫu Máy Tách Xương Cá Giúp Bạn Nâng Cao Năng Xuất Lên Nhiều Lần

Tính đến nay, cách chiết xuất tinh dầu đã trở thành một quy trình phổ biến và đa dạng, đáp ứng nhu cầu sử dụng tinh dầu trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ mỹ phẩm, y học đến ngành công nghiệp thực phẩm. Các phương pháp chiết xuất này không chỉ đảm bảo chất lượng và độ tinh khiết cao mà còn giữ lại những đặc tính của nguyên liệu.